قبل از پرداختن به دلایل عمده بی‌اشتهایی کودکان بر این موضوع تاکید می‌شود که رشد سریع نوزادان در سال دوم و سوم نسبت به سال اول زندگی که وزن تولدشان به 3برابر افزایش می‌یابد (یعنی حدود 9تا 11 کیلوگرم) و همچنین افزایش قدی بین 25 تا 30 سانتی‌متر نسبت به قد زمان تولد خود دارند، بسیار کاهش می‌یابد و این تفاوت سرعت وزن‌گیری و افزایش قد طبعا در میزان نیاز آنها به مقدار انرژی و مواد مغذی و حجم غذای خورده شده آنها نیز تاثیر گذاشته و کم‌غذایی آنها را موجب می‌شود که نباید با بی‌اشتهایی یا کم‌اشتهایی اشتباه گرفته شود؛ اگر شما عزیزان به ریشه‌یابی علل به وجودآورنده بی‌اشتهایی پی برده و این عوامل را از پیش پای خود بردارید، خواهید دید که چه ساده، روند رشد و بالندگی بچه در چارچوب ظرفیت‌های ژنتیک بهتر از سابق خواهد شد و علاقه او به غذاهای مختلف نمود خواهد یافت.

در پایان ششمین ماه زندگی نوزادان یعنی نیمه دوم سال اول زندگی، باید به صورت سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده تغییراتی در نوع و قوام غذای روزانه کودکان به عمل آورده شود یعنی نه‌تنها به‌طور تدریجی به تنوع مواد غذایی دریافتی کودک اقدام شود، بلکه قوام آنها نیز از حالت مایعات صرف به سوی غذاهای سفت‌تر تغییر یابد. در آغاز با دادن فرنی رقیق یا حریره بادام به صورت تدریجی اولین قدم در تغییر یکنواختی و قوام غذاها برداشته می‌شود. حال اگر در سال دوم زندگی نیز به جای تغذیه بچه با غذاهای مناسب این سن و سال فقط حریره بادام ، فرنی و سوپ داده ‌شود، به‌طور حتم مورد استقبال و علاقه کودک قرار نخواهد گرفت.

گاهی عده‌ای از شما عزیزان تصور می‌کنید هرچه بچه شیر بیشتری بخورد، برای رشد و نمو او مفیدتر خواهد بود. گرچه شیر مادر یا فرمولا در سال دوم نیز از ارزش بالایی برخوردار است ولی در سال دوم زندگی وعده‌های اصلی روزانه باید به‌طور مرتب از غذاهای مناسب این سن و سال تامین شود ولی در میان وعده‌ها و شب‌ها بچه را باید از شیر مادر بهره‌مند کرد. توجه کنید که دادن شیر مادر به تنهایی به جای غذاهای مغذی قادر به تامین نیاز رشدی بچه نخواهد بود؛ چه رسد به پر کردن معده کوچک کودک با انواع جوشانده‌ها یا شیرخشک یا شیرگاو که علاوه بر زمینه‌سازی کم‌خونی ناشی از کمبود آهن، عامل بی‌اشتهایی کودک و چه بسا ابتلای او به عفونت‌های گوارشی خواهد شد.

• درقبال وقت‌گذرانی کودک هنگام غذا خوردن که در حد معقول، طبیعی تلقی می‌شود، نباید بچه را وادار به خوردن سریع کرد زیرا با ایجاد واکنش منفی، او را به وقت‌گذرانی بیشتر هدایت خواهید کرد. کودکان در سنین 9ماهگی تا پایان 5/2سالگی با غذا بازی می‌کنند و می‌خواهند که با انگشتان خود غذا را لمس کنند. در این سنین دادن مواد غذایی انگشتی مثل کتلت، شامی و کوکو سیب‌زمینی یا بر‌ش‌های کوچک از ساندویچ‌های تهیه شده در منزل تحت نظارت مادر هیچ اشکالی نخواهد داشت. ضمنا شکایت همیشگی شما از نحوه غذا خوردن و عدم رغبت بچه به غذاهای داده شده، کودک را متوجه خواهد کرد که قادر است از این حربه استفاده کرده و خواسته‌‌های خود را به پدرومادر تحمیل کند.

• مطمئن باشید کودکان به عکس‌العمل‌های شما در قبال خوردن یا نخوردن ماده‌ای یا انجام یا عدم انجام عملی کاملا واقفند و آگاهی دارند و از این طریق انتقام زورگویی‌ها و مجبور ساختن به انجام عملی که برخلاف میل و خواسته‌شان باشد را می‌گیرند و از حرص خوردن و عصبانیت درونی شما کاملا اطلاع دارند و از اینکه توانسته‌اند چنین موفقیتی را با نخوردن غذایی یا عدم انجام عملکردی به دست آورند، غرق لذت می‌شوند. خونسردی و عدم نشان دادن عکس‌العمل مثبت یا منفی‌شما در برابر چنین عملکردی، نتایج شگفت‌انگیزی را موجب خواهد شد.

• با مشارکت کودک خود در خوردن غذا به هر نحوی که دلخواهش باشد و هر زمانی که میل دارد، حس استقلال‌طلبی و اتکا به نفس او را تقویت کنید؛ باور کنید در مدت زمان کوتاهی بچه شما قادر خواهد بود به طور دقیق لیوان و قاشق خود را مورد استفاده قرار دهد، ریخت‌و‌پاش‌های فعلی او را تحمل کنید و اجازه دهید به‌تدریج رفتارهای تغذیه‌ای و منش‌های رفتاری او تکامل و پختگی لازم را به دست آورد.

• کودک خود را با بچه‌های هم‌سن و هم‌جنس او مقایسه نکنید؛ برخی کودکان کم‌حرکت‌تر یا فعال‌تر، کم‌وزن‌تر یا سنگین‌تر، قد بلندتر یا کوتاه‌تر از دیگران هستند. علت واقعی این تفاوت‌ها به زمینه‌های ژنتیک شاخه پدری و مادری، محیط زندگی و تفاوت سرعت در رشد برنامه‌ریزی شده آنها برمی‌گردد؛ بنابراین بهتر است برای کنترل روند رشد بچه خود به جداول پایش رشد او توجه فرمایید و کودک را با خودش مقایسه کنید. تا زمانی که روند صعودی در حد مربوط به خودش ملاحظه شود، جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.

---

• گاهی رفتارهای مهرآمیز مادر یا بستگان دیگر در قالب دادن هدیه یا خوراندن شکلات، شیرینی،‌ بستنی و انواع نوشیدنی‌های مختلف در میان‌وعده‌ها نمود پیدا می‌کند که باعث سوق دادن ذائقه کودک به سمت مصرف چنین تنقلاتی می‌شود. دریافت چنین موادغذایی اشتهای کودک را نیز برای میل کردن موادغذایی مفید و مغذی، کمتر کرده و عاملی جهت سر باز زدن کودک از خوردن غذاهای اصلی و اساسی می‌شود و زمینه گرایش او را به مواد شیرین و پرچرب فراهم می‌سازد.

• گاهی بچه‌ها از خوردن غذای خاصی خودداری کرده یا علاقه و رغبتی به آن ماده غذایی که ممکن است خیلی هم ارزشمند باشد، نشان نمی‌دهند؛ وادار کردن اجباری کودک با هر ترفندی به تناول غذایی موجب خواهد شد که در سنین بعدی نیز از خوردن چنین غذایی خودداری کند. بهتر است بدون هیچ‌گونه عکس‌العملی از دادن آن خودداری کنید ولی در آینده با مخلوط ساختن آن با سایر غذاهای موردعلاقه کودک،‌ او را به‌تدریج به قبول چنین غذایی راغب کنید؛ عدم پافشاری و اجبار کردن کودک به بیشتر خوردن یا تمام کردن به موقع غذا موجب خواهد شد که او به نیازهای واقعی خود به غذا پاسخ گوید.

• گاهی بچه‌ها به علت دیر خوابیدن شبانه، خستگی یا خواب‌آلودگی، اشتهایی به خوردن وعده‌های غذایی از خود نشان نمی‌دهند، بهتر است به جای اصرار و پافشاری، چند دقیقه‌ای قبل از دادن غذا، بچه را به غذا خوردن فراخوانده و پس از شستن دست و روی او برای برطرف کردن هیجان و خستگی‌اش، اقدام به غذا دادن کنید.

• آغاز حس استقلال‌طلبی در سال‌های دوم و سوم زندگی موجب بروز واکنش‌های منفی می‌شود؛ مثلا کودک در قبال اصرار بی‌حد و وادار کردن اجباری به خوردن ماده غذایی خاص یا انجام عمل معین و مشخص، از خود عناد و سرپیچی نشان خواهد داد. برعکس منع کردن شما از خوردن ماده‌ای یا انجام کار و عمل معینی او را حریص‌تر به خوردن آن غذا یا انجام عمل منع شده می‌کند.

• گاهی در مسیر رشد و افزایش ماه‌ها و سال‌های زندگی کودک، عوامل و عوارضی مثل دندان درآوردن، ابتلا به بیماری‌های عفونی،‌ اسهال و استفراغ وجود دارد؛ بنابراین نوساناتی در افزایش صعودی وزن به صورت خط‌ مستقیم یا حتی به صورت نزولی در مسیر رشد به چشم خواهد خورد که کاملا موقتی است و به‌زودی با تغذیه مناسب و متعادل، واماندگی رشد قدی و وزنی جبران خواهد شد ولی اگر این روند کماکان ادامه داشته باشد باید با مشورت پزشک معالج یا متخصص تغذیه کودکان علت‌یابی و چار‌ه‌جویی شود.

• کمبود بعضی از ریزمغذی‌ها مثل کم‌خونی ناشی از فقرآهن یا کم‌کاری تیروئید، کمبود روی یا بیماری‌های روماتیسمی، نارسایی‌های قلبی، اختلالات غدد درون‌ریز، عدم دریافت تمامی مواد مغذی و املاح یا افزایش مصرف ویتامین‌های A و D و مسمومیت‌های ناشی از آنها یا سایر مسمومیت‌ها با فلزات سمی از جمله جیوه یا سرب، عوامل ایجادکننده بی‌اشتهایی‌های مرضی بوده و باید سریعا تحت نظر متخصص کودکان نسبت به تشخیص و درمان آنها اقدامات لازم به عمل آید.

علاوه‌بر بیماری‌های جسمی، محروم شدن بچه از مهر و عاطفه پدری و مادری یا هر دوی آنها یا دوری از یکی یا هر دو تاثیر مستقیم و بسیار چشمگیری در خورد و خوراک و اشتهای بچه داشته و آثار آن به صورت احتمالی در روند رشد نمایان می‌شود. توجه داشته باشید علاوه بر علل رفتاری در قبال بی‌اشتهایی کودکان، نباید سایر عوامل تاثیر‌گذار را نیز دست‌کم گرفت و به آنها بی‌اعتنایی نشان داد؛ گرچه این اختلالات نادر است و شیوع کمتری دارد ولی به هرصورت آگاهی شما بزرگواران از علل زیر و چاره‌اندیشی به موقع و اقدام سریع، خالی از لطف نخواهد بود. اولین عامل غیر رفتاری در ایجاد بی‌اشتهایی، ابتلای حاد کودک به عفونت‌های مختلف در اندام‌های گوارشی، ریوی یا گوش میانی است که سریعا با مشورت متخصص کودکان باید چاره‌اندیشی شود. علاوه‌بر‌ عفونت‌های حاد، عفونت‌های مزمن یا مصرف دائمی بعضی از داروها مثل ضدتشنج‌ها و ضدافسردگی و ضدحساسیت‌ها یا سایر داروهای تجویزی متخصص کودکان نیز در قبال اشتها تاثیرگذار بوده و باید چاره‌اندیشی شود.

نوشته شده در چهارشنبه 92/7/3ساعت 8:31 صبح توسط همخونه نظرات ( ) |